بسم الله الرحمن الرحیم
102- ذلکم الله ربکم لا اله الا هو خالق کل شىء فاعبدوه و هو على کل شىء وکیل
103- لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار و هو اللطیف الخبیر
104- قد جاءکم بصائر من ربکم فمن ابصر فلنفسه و من عمى فعلیها و ما انا علیکم بحفیظ
105- و کذلک نصرف الایات و لیقولوا درست و لنبینه لقوم یعملون
به نام خداوند بخشنده مهربان
این خداى (یکتا است ) که پروردگار شما است خدایى جز او نیست خالق همه چیز است، پس او را بپرستید که عهده دار همه چیز است (102)
دیدگان، او را درک نمى کند ولى او دیدگان را درک مى کند و او لطیف و دانا است (103)
از پروردگارتان بصیرتها به سوى شما آمده هر که بدید براى خویش دیده و هر که کور بوده به ضرر خویش بوده و من نگهبان شما نیستم (104)
بدینسان آیه ها را گوناگون مى کنیم که نگویند درس گرفته اى و آنرا براى گروهى که دانایند بیان مى کنیم (105).
سوره مبارکه انعام آیات 102 تا 104 ص142
شرح آیات
از نظر قرآن ذوات تمامى اشیاء مخلوق خدا است ولىاعمال و رفتار آنان منسوب به (تقدیر و هدایت) مى باشد
مطلب دیگرى که ما از قرآن کریم مى فهمیم این است که خداوند در این کلام مجیدش خلقت خود را تعمیم داده و هر موجود کوچک و بزرگى را که کلمه شى ء بر آن صادق باشد مخلوق خود دانسته از آن جمله فرموده است : (قل الله خالق کل شى ء و هو الواحد القهار) و نیز فرموده : (الذى له ملک السموات و الارض ) و در آخر مى فرماید: (و خلق کل شى ء فقدره تقدیرا) و نیز مى فرماید: (ربنا الذى اعطى کل شى ء خلقه ثم هدى ) و نیز مى فرماید: (الذى خلق فسوى و الذى قدر فهدى ).
در این آیات و آیات دیگرى نظیر اینها یک نوع بیان دیگرى به کار رفته، و آن این است که خود موجودات را مستند به خلقت دانسته و اعمال و آثار گوناگون و حرکات و سکنات آنها را مستند به تقدیر و هدایت الهى دانسته است، مثلا گام برداشتن انسان براى انتقال از اینجا به آنجا و شناورى ماهى و پرواز مرغ و سایر کارها و آثار مستند به تقدیر الهى و خود آن نامبرده ها مستند به خلقت او است، همچنانکه فرموده : (فمنهم من یمشى على بطنه و منهم من یمشى على رجلین و منهم من یمشى على اربع یخلق الله ما یشاء).
و از این قبیل آیات بسیار است که خصوصیات اعمال موجودات و حدود آنها و همچنین غایاتى را که موجودات به هدایت تکوینى خدا هر یک به سوى آن سیر مى کند منتهى به خدا دانسته و همه را مستند به تقدیر خداى عزیز علیم مى داند.
پس جوهره ذات مستند به خلقت الهى و حدود وجودى آنها و تحولات و غایاتى که در مسیر وجودى خود دارند همه منتهى به تقدیر خدا و مربوط به کیفیت و خصوصیتى است که در خلقت هر یک از آنها است. در این میان آیات دیگرى نیز هست که مى رساند اجزاى عالم همه به هم متصل و مربوطند و اتصال آن اجزا به حدى است که همه را به صورت یک موجود در آورده، و نظام واحدى در آن حکم فرما است. حکما همین اتصال را بصورت برهان داده و آن را (برهان اتصال تدبیر) نامیده اند.
جلد هفتم تفسیر المیزان علامه طباطبایی
بسم اللّه الرحمن الرحیم
کهیعص (1)
ذکر رحمت ربک عبده زکریا (2)
اذ نادى ربه نداء خفیا (3)
قال رب انى وهن العظم منى و اشتعل الراس شیبا و رضیا (4)
و انى خفت الموالى من ورائى و کانت امراتى عاقرافهب لى من لدنک ولیا (5)
ترجمه آیات
بنام خداى رحمان و رحیم، کاف، هاء، یا، عین، صاد (1).
(این رمز عنوان ) یادآورى رحمت پروردگارت به بنده خود زکریاست (2).
آن دم که پروردگارش را ندا داد، ندایى پنهانى (3).
گفت پروردگارا! من از پیرى استخوانم سست، و سرم سفید شده است، و در زمینه خواندن تو اى پروردگار بى بهره نبوده ام (4).
من از بعد خویش از وارثانم بیم دارم، و زنم نازا است مرا از نزد خود فرزندى عطا کن (5).
تا از من و از خاندان یعقوب ارث ببرد، و پروردگارا! او را پسندیده گردان (6).
(پس بدو گفتیم ) اى زکریا ما به تو مژده پسرى مى دهیم که نامش یحیى است و از پیش همنامى براى وى قرار نداده ایم (7).
سوره مبارکه مریم آیات 1 تا7
بیان آیات سوره مریم
غرض سوره مریم به طورى که در آخرش بدان اشاره نموده مى فرماید:
فانما یسرناه بلسانک لتبشر به المتقین و تنذر به قوما لدا...
بشارت و انذار است ؛
چیزى که هست همین غرض را در سیاقى بدیع و بسیار جالب ریخته نخست به داستان زکریا و یحیى و قصه مریم و عیسى و سرگذشت ابراهیم و اسحاق و یعقوب و ماجراى موسى و هارون و داستان اسماعیل و حکایت ادریس و سهمى که به هر یک از ایشان از نعمت ولایت داده - که یا نبوت بوده و یا صدق و اخلاص - اشاره کرده،
آنگاه علت این عنایت را چنین بیان فرموده که این بزرگواران خصلتهاى برجسته اى داشته اند از آن جمله نسبت به پروردگارشان خاضع و خاشع بودند، و لیکن اخلاف ایشان از یاد خدا اعراض نموده به مسأله توجیه به پروردگار به کلى بى اعتناء شدند، و به جاى آن دنبال شهوت را گرفتند به همین جهت به زودى حالت (غىّ) را که همان از دست دادن رشد است دیدار مى کنند، مگر آنکه کسى از ایشان توبه کند و به پروردگار خود بازگشت نماید که او سرانجام به اهل نعمت مى پیوندد.
اللهم اهدنا صراط المستقیم
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
حِکمَةُ بَلِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ(5)
فَتَوَلَّ عَنْهُمْ یَوْمَ یَدْعُ الدَّاع إِلى شىْءٍ نُّکرٍ(6)
خُشعاً أَبْصرُهُمْ یخْرُجُونَ مِنَ الاَجْدَاثِ کَأَنهُمْ جَرَادٌ مُّنتَشِرٌ(7)
به نام خداوند بخشنده مهربان
قرآن حکمت بالغه ی خداست و اگر از آن پند نگیرند دیگر از این پس هیچ اندرز و پند ی شما را سودی نخواهد بخشید (5)
سوره مبارکه قمر آیه 5
((حکمت )) به معناى کلمه حقى است که از آن بهره بردارى شود، و کلمه ((بالغه )) از ماده بلوغ است که به معناى رسیدن هر رونده اى است به آخرین حد مسافت ، ولى به طور کنایه در تمامیت و کمال هر چیزى هم استعمال مى شود، پس ((حکمت بالغه )) آن حکمتى است که کامل باشد، و از ناحیه خودش نقصى و از جهت اثرش کمبودى نداشته باشد.
و حرف ((فاء)) در جمله ((فما تغن النذر)) فاى فصیحه است که از حذف شدن جزئیاتى خبر مى دهد، جزئیاتى که گفتار متفرع بر آنها است ، و کلمه نذر جمع نذیر و نذیر یا به معناى منذر و بیم رسان است ، و یا به معناى انذار و بیم رساندن است ، و هر دو معنا صحیح است ، هر چند معناى اول به فهم نزدیک تر است .
و معناى آیه این است که : این قرآن و یا آنچه به سوى آن دعوت مى کند، حکمتى است بالغ ، ولى آن را تکذیب کرده دنبال هواهاى نفسانى خود را گرفتند، و در نتیجه منذرین و یا انذارها سودى به حالشان نبخشید ترجمه تفسیر المیزان جلد 19 صفحه 92
بسم الله الرحمن الرحیم
إِنِّی وَجَدتُّ امْرَأَةً تَمْلِکُهُمْ وَأُوتِیَتْ مِن کُلِّ شَیْءٍ وَلَهَا عَرْشٌ عَظِیمٌ (23)
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
چندان درنگ نکرد (که هدهد آمد و) گفت: «من بر چیزى آگاهى یافتم که تو بر آن آگاهى نیافتى؛ من از سرزمین «سبا» یک خبر قطعى براى تو آوردهام! (22)
من ملکه ای را دیدم که بر آنان حکومت مىکند، و همه چیز در اختیار دارد، و تخت عظیمى دارد! (23)
آیه23 سوره مبارکه نمل صفحه 379
مژده ای دل که دگر باد صبا بازآمد هدهد خوش خبر از طرف سبا بازآمد
عاقبت نیکو
این عاقبت نیکوی گردن نهادن به حکم عقل و دوری گزیدن از خودرأیی بود. ملکه سبا از همان ابتدا عاقلانه حرف می زد و عاقلانه عمل می کرد و بالاخره نور هدایت،عقل مسیر او را روشن کرد تا به نور هدایت وحی رساند و نور علی نور گردید و مسلمان و موحد شد و شایسته آن گشت که داستان هدایت یافتنش در کتاب جاویدان خدا ثبت گردد و برای همیشه تاریخ اسوه آدمیان شود.
سلیمان نبی(ع) از عقل، فطانت، زیرکی، عفت و جمال بلقیس به وجد آمد و متمایل به ازدواج با وی شد. شاید بعضی از جنیان متمرد و دیگر درباریان سلیمان نیز از قبل چنین سرنوشتی را برای بلقیس رقم می زدند و از تحقق آن وحشت داشتند زیرا نتیجه وصلت سلیمان پیامبر با آن جلال و جبروت با بلقیس پادشاه با آن حکومت مقتدرش، می توانست فرزندی باشد که وارث آن حکومت شده و همچنان آنان را به تسخیر خود بگیرد و در راه رسیدن به اهدافش به خدمت وا دارد.
پس به نجوا نشستند و در پی چاره ای بودند تا شاید سلیمان را از ازدواج با بلقیس منصرف کنند. آنان خبردار شده بودند که ساق پای بلقیس عیب دارد. از این رو در ساختن قصر ملاقات تدبیر کردند و ساخت بلوری را برگزیدند تا بلقیس به هنگام ورود آن را برکه ای از آب بپندارد و لباسش را بالا بگیرد و در نتیجه ساق پایش آشکار گردد، شاید سلیمان از دیدن ساق پا به او بی رغبت گردد ولی سلیمان آنقدر جمال، ادب و کمال در بلقیس سراغ دارد که آن عیب جسمانی در کنار آنها خود نمی نمایاند و حالا که تصمیم گرفته با او ازدواج کند در پی علاج آن عیب است. متخصصان فن را فرا می خواند و با کمک گرفتن از آنها داروی لازم را می سازد تا با استفاده از آن عیب رفع گردد و بدین گونه بلقیس بعد از هدایت یافتن به صراط ایمان، با سلیمان پیامبر ازدواج کرد.
سلیمان او را همچنان بر حکومت سبا باقی داشت و خود نیز هر از چند گاهی برای ملاقات با وی به سبا می رفت و بدین گونه بلقیس با تعقل و زیرکی، راه سعادت دنیا و آخرت را پیمود و سال ها در اوج شادی به عنوان همسر سلیمان و پادشاه مقتدر سبا حکومتش را ادامه داد.
امید است داستان زیبا و عبرت آموز سلیمان(ع) و بلقیس که از داستان های احسن القصص خداوندی است، برای ما تابلوی هدایت و عبرت و درس آموزی باشد.
اللهم اهدنا صراط المستقیم
بسم الله الرحمن الرحیم
وَعْدَ اللَّهِ لَا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ (6)
یَعْلَمُونَ ظَاهِراً مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ (7)
بنام خداوند بخشنده بخشایشگر
این وعده خداست و خدا بر خلاف وعده‌اش کاری نمیکند، ولی بیشتر مردم این را نمیدانند. 6
مردم فقط ظاهر زندگی دنیا را میشناسند و از عاقبت کار غافل هستند.آیا آنها درباره خودشان فکر نکرده‌اند. 7سوره مبارکه روم آیات 6-7صفحه 405
"وعد" در لغت به معنی عهد است و در اصطلاح عبارتست از تعهّد کردن به انجام اَمری، خواه آن امر خیر باشد یا شرّ، و اختصاص پیدا کردن به یکى از آنها بواسطه قرینه، معیّّن مىشود.
تفاوت وعده با عهد:
عهد به وعدهای گفته میشود که مقرون به شرط باشد، و درباره انجام آن، از لفظ وفاء کردن استفاده میشود، امّا درباره وعده از لفظ إنجاز استفاده میگردد، و به عمل نکردن به عهد، "نقض عهد" گفته میشود در حالی که به عمل نکردن به وعده "خُلف وعده" گفته میشود.
تفاوت وعده با وعید:
1)"وعد"در وعده خیر و شرّ بکار میرود ولى"وعید" و "ایعاد" فقط در وعده شرّ استعمال میشود.
2) فرق دیگری که بین "وعد" و "وعید" وجود دارد این است که خُلف وعد، قبیح است و صدور آن از خداوند محال است، ولی خُلف وعید در مواردی، نه تنها قبیح نیست بلکه حُسن هم دارد چون این کار او اظهار کرم است.
3) وعده از راه تفضّل خداوند بر بندگان است نه استحقاق بندگان، زیرا مؤمن هر چه ایمانش کاملتر باشد و اعمال صالحه او زیادتر باشد، نمیتواند شکر کوچکترین نعمت های الهى را اداء نماید تا مستحق دریافت آن وعدها گردد، ولی وعید از راه استحقاق عباد است و خداوند زائد بر استحقاق، کسی را عذاب نمىکند، بلکه چه بسا عفو نموده و گذشت مىکند.
وعده در قرآن:
واژه وعد در قرآن 151بار استعمال شده که 91 بار از این تعداد به وعدهای خدا، که در موقعیّتهای متفاوت صادر شده، اختصاص یافته است که نشان از اهمیّت این مطلب دارد.
حقانیّت وعدههای الهی:
وعدههای خداوند حق است و هیچگونه باطل در آن راه ندارد، چرا که همیشه با واقعیّات منطبق است، قرآن کریم دراین باره میفرماید:
«...أَلا إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ »
«...آگاه باشید وعده خدا حقّ است »
از آنجا که قول خداى تعالى همان فعل او است، وعده او عبارت است از همان رفتاری که او با ما خواهد کرد که فعلاً براى ما غایب است و جنبه آینده را دارد، ولی براى خداى تعالى نه غایب است و نه جنبه آینده دارد.
لازم به ذکر است که در قرآن حدود 20 آیه در مورد حقانیّت وعدههای خداوند وارد شده، که میتواند تأکیدی بر واقعی بودن وعدههای خداوند باشد.
به وعدههای خوشش اعتماد کن ای جان که شاه مثل ندارد به راست میعادی مولوی
